Zasiedla lasy, łąki i mokradła, ale najczęściej murawy wysokogórskie i miejsca skaliste w górach. Fioletowe, pachnące kwiaty pojawiają się w kwietniu. W powszechnej tradycji fiołek symbolizuje skromność, niewinność, cnotę, pokorę, wierność, stałość w uczuciach. Obecnie fiołek wonny znajduje zastosowanie głównie w kosmetologii ale w medycynie ludowej używany był powszechnie. Wszystkie gatunki fiołka są jadalne, surowcem jest kwitnące ziele, które stosować można w nieżycie dróg oddechowych, przeziębieniach z katarem i chrypką, zapaleniu zatok i uszu, zatruciach, chorobach bakteryjnych, wirusowych i grzybiczych dróg oddechowych, moczowych i układu pokarmowego, stany zapalne skóry, gorączka. Napar ma działanie silnie wykrztuśne, moczopędne, przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze, antywirusowe, detoksykujące, żółciopędne, przeciwobrzękowe i przeciwreumatyczne, oczyszcza skórę z zaskórników, rozjaśnia ją i wygładza, zwęża pory. Zarówno wewnętrznie, jak i zewnętrznie fiołek działa odkażająco. Nie należy jednak przekraczać zalecanych dawek, (mało ale często: 2-3 łyżki co 2-3 godziny) gdyż może wywołać wymioty i rozwolnienie. Olejek eteryczny z fiołka wonnego to świetny repelent przeciwko kleszczom ale także łagodzi skutki stresu i działa przeciwdepresyjne. Suszenie kwiatów i ziela powinno odbywać się w miejscach ciemnych i przewiewnych a po wysuszeniu przechowywane w szczelnie zamykanych, nie przepuszczających światła pojemnikach.
Syrop ze świeżych kwiatów wg. Dr. Henryka Różańskiego: kwiaty posiekać nożem ceramicznym, skropić spirytusem, po czym zalać wodą (proporcja 100 g kwiatów na 300 ml wody z 500 mg (=0,5 g) witaminy C na każde 100 ml wody). Kwiaty zalane pozostawić na noc, po czym wycisnąć i przecedzić. Wodny wyciąg połączyć z miodem lub syropem sorbitolowym w proporcji1:1. Na każde 100 ml syropu warto dodać 25 ml rumu lub wódki czystej, albo gorzkiej/żubrówki. Dla dzieci można pominąć dodatek alkoholu. Syrop zażywać przy depresji po 1 kieliszku 30-40 ml; przy nieżycie układu oddechowego, kaszlu, zapaleniu zatok, katarze, chrypce itd. 1 łyżka co 4-6 godzin. Dzieci 1-2 łyżeczki syropu 4-6 razy dziennie.
